"Η αγάπη άργησε μια μέρα"

''Η αγάπη άργησε μια μέρα''

εκδόσεις Αλεξάνδρεια, 1994
Λιλή Ζωγράφου

(Κριτική της μαθήτριας Μητώλη Έλενας)

       

            Η Λιλή Ζωγράφου γεννήθηκε στο Ηράκλειο της Κρήτης στις 17 Ιουνίου του 1922, όπου πέρασε τα παιδικά της χρόνια. Ο πατέρας της ήταν εκδότης της εφημερίδας "Ανόρθωση", με ιδιαίτερα φιλελεύθερες ιδέες για την εποχή του και πάθος για τη δημοσιογραφία. Η Λιλή Ζωγράφου φοίτησε στο «Λύκειο Κοραής» και στο «Καθολικό Γυμνάσιο Ουρσουλινών» της Νάξου. Σπούδασε φιλολογία στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Κατά την διάρκεια της γερμανικής κατοχής και ενώ ήταν έγκυος, φυλακίστηκε για αντιστασιακή δράση και γέννησε στην φυλακή την θυγατέρα της, μετέπειτα ποιήτρια Ρένα Χατζηδάκη(1943 – 2003).

             Μετά την απελευθέρωση, εργάσθηκε ως δημοσιογράφος σε γνωστά περιοδικά και εφημερίδες, ταξιδεύοντας παράλληλα πολύ στην Ευρώπη και στις Ανατολικές χώρες. Την περίοδο 1953 – 1954 έζησε στο Παρίσι. Δημοσίευσε μικρά έργα της σε λογοτεχνικά περιοδικά και πρωτοεμφανίστηκε στην βιβλιογραφία το 1949 με την συλλογή από νουβέλες με τίτλο «Αγάπη». 'Εγινε ευρύτερα γνωστή 10 χρόνια αργότερα, με το βιβλίο της για τον Νίκο Καζαντζάκη "«Νίκος Καζαντζάκης ένας τραγικός»". Kατά τη διάρκεια της δικτατορίας (1967-1974) δημοσίευε στο δεκαπενθήμερο περιοδικό ΓΥΝΑΙΚΑ - που απευθυνόταν σε καλλιεργημένες γυναίκες της μέσης τάξεως - άρθρα με ανατρεπτικό και πολιτικά τολμηρό περιεχόμενο που έκρυβαν τον κίνδυνο να εξοργίσουν την στρατιωτική εξουσία. Εξέφρασε έτσι τις δυνάμεις της νεολαίας που επρόκειτο αργότερα να κάνουν τη δική τους εξέγερση. Τα άρθρα εκείνα προσέδωσαν στον Τύπο της εποχής ένα καινούριο ρεύμα ελευθερίας και ανανεώσεως και έγιναν σημεία αναφοράς και ελπίδας για ένα καλύτερο μέλλον-- όχι μόνον για τις γυναίκες αναγνώστριες του περιοδικού.

             Έγραψε σημαντικά δοκίμια για Έλληνες και ξένους συγγραφείς. Επιπλέον, το μυθιστόρημά της «Η αγάπη άργησε μια μέρα» (1994) διασκευάστηκε για την ελληνική τηλεόραση.

Ο λόγος της υπήρξε αντισυμβατικός και χαρακτηρίστηκε ως η σκοτεινή θεά Εκάτη της λογοτεχνίας μας.

            Η πλοκή

     Μια ιστορία αγάπης που ξετυλίγεται σαν ένα μαγευτικό παραμύθι λόγω της λαχτάρας των ηρωίδων να ζήσουν τον έρωτα. Η υπόθεση λαμβάνει χώρα στην Κρήτη την εποχή όπου κυριαρχούσε το πρότυπο της πατριαρχικής οικογένειας  και οι γυναίκες βρίσκονταν σε δεύτερη μοίρα. Η νεαρή κόρη της οικογένειας, Ερατώ, τολμά να ζήσει τον έρωτα και τέλος να αποκτήσει μέσα από πολλές περιπέτειες και δυστυχίες την προσωπική της ελευθερία. Γιατί η ελευθερία προκύπτει από το προσωπικό ήθος του ατόμου αγνοώντας τους περιορισμούς και τις απαγορεύσεις.

Οι ηρωίδες του βιβλίου είναι πέντε γυναίκες οι οποίες διάγουν τις ζωές τους σύμφωνα με τις προκαταλήψεις της εποχής και στερούνται την ερωτική απόλαυση. Στο βιβλίο κυριαρχεί η σκληρότητα της πατριαρχικής οικογένειας, πράγμα συνηθισμένο για την εποχή που διαδραματίζεται η υπόθεση αφού οι γυναίκες τότε δεν είχαν δικαιώματα παρά μόνο να φροντίζουν την οικογένεια και να διατηρούν ακέραια την υπόληψή τους.

        Η νεαρή Ερατώ ,κύρια ηρωίδα του βιβλίου σε νεαρή ηλικία ερωτεύεται τον Αντόνιο, έναν Ιταλό στρατιώτη ο οποίος μένει κρυφά στο υπόγειο του σπιτιού της οικογένειας της. Όταν μένει έγκυος, η  μητέρα της φυγαδεύει τον Ιταλό και αποφασίζει να παρουσιάσει το παιδί ως δικό της για να αποφύγει την κοινωνική κατακραυγή και την οικογενειακή τραγωδία. Μετά τον θάνατο των γονιών της Ερατώς, η μεγαλύτερη αδερφή της αναλαμβάνει την ηγεσία της οικογένειας και με την καταπιεστική συμπεριφορά της οδηγεί την Ερατώ σε ένα μοναστήρι. Εκεί η Ερατώ γνωρίζει έναν φίλο της ηγουμένης  που τελικά παντρεύεται. Μαζί του περνά αρκετά δεινά και αποφασίζει να χωρίσει και να γυρίσει στο πατρικό της και στις αδερφές της μετά από πολλά χρόνια απουσίας.

Η κριτική μου…

Κατά την γνώμη μου, το βιβλίο ''Η αγάπη άργησε μια μέρα'' είναι πολύ ενδιαφέρον, καθώς αντικατοπτρίζει τις συντηρητικές σε πολλά θέματα αντιλήψεις εκείνης της εποχής. Αν και η υπόθεση σε κάποια σημεία είναι υπερβολική και ίσως μη ρεαλιστική, πιστεύω πως το βιβλίο αυτό αποπνέει μια θλίψη αναφορικά με τη θέση της γυναίκας. Η συγγραφέας αποτυπώνει με γλαφυρότητα τα συναισθήματα και τις περιπέτειες των ηρωίδων που νιώθεις ότι είσαι μία από αυτές. Ένα αρκετά συγκινητικό βιβλίο ειδικά στο σημείο όπου η ίδια η Ερατώ παραθέτει τα βασανιστήρια από το σύζυγό της. Το τέλος της ιστορίας είναι απροσδόκητο και αυτό καθιστά το βιβλίο πρωτότυπο, αφού δεν έχει το συνηθισμένο «ευτυχισμένο τέλος» (happy end) των βιβλίων τέτοιου είδους.

Θα το σύστηνα ανεπιφύλακτα στον καθένα και ιδιαίτερα στις γυναίκες, γιατί ίσως μια γυναίκα θα μπορούσε να καταλάβει τη βαθύτερη έννοια του βιβλίου που είναι ο αγώνας της γυναίκας για ελευθερία σε μια περίοδο που οι γυναίκες ήταν «κτήμα» των συζύγων ή των πατεράδων τους. Δεν είχαν δικαίωμα να σπουδάσουν ή να διαλέξουν μόνες τους σύντροφο. Αυτή η εικόνα αντιδιαστέλλεται πλήρως προς τη θέση της γυναίκας στη σύγχρονη εποχή. Σήμερα, οι γυναίκες είναι χειραφετημένες και ανεξάρτητες, δραστηριοποιούνται με επιτυχία στον επαγγελματικό στίβο και συμμετέχουν στα κοινά. Βέβαια, στις ανατολικές χώρες, το «τοπίο» αλλάζει : στο πλαίσιο της ανδροκρατούμενης κοινωνίας αυτών των χωρών, οι γυναίκες αντιμετωπίζονται ως κατώτερα όντα με μηδαμινά δικαιώματα.