“Πόλεμος και
Ειρήνη”
εκδόσεις Γκοβόστη, 1987
Λέων Τολστόι
(Κριτική του μαθητή Παπακαρμέζη Θανάση)
Λίγα λόγια για τον συγγραφέα…
Ο Λέων
Τολστόι γεννήθηκε στην Γιάσναγια Πολλιάνα το 1828 από πλούσιους και αριστοκράτες γονείς και πέθανε το 1910 από πνευμονία σε
ηλικία 82 ετών στην περιοχή Αστάποβο. Ο Τολστόι από το 1844 έως το 1847 σπούδασε στο πανεπιστήμιο του Καζάν
και προσπάθησε να βρει το αληθινό νόημα του χριστιανισμού, πιστεύοντας πως ο
σκοπός της ζωής δεν είναι να εξυπηρετεί την κατώτερη ζωική φύση, αλλά την
φωτεινή δύναμη, που βοηθάει τον άνθρωπο να αναγνωρίσει το αγαθό. Εκτός όμως από
αυτές τις αντιλήψεις, ο Τολστόι κατάφερε να απεικονίσει με απαράμιλλο τρόπο τη
ρωσική κοινωνία της τότε εποχής και με την φυσική δύναμη της τέχνης του να
δώσει εκπληκτικά στοιχεία από την ζωή της τσαρικής Ρωσίας του 19ου αιώνα. Αν
και ήταν άνθρωπος ο οποίος καταγόταν από πλούσια οικογένεια αφοσίωσε την ζωή
του στους μουζίκους βοηθώντας τους να μορφωθούνε. Μέσα του υπήρχε θρησκευτική
έξαρση και νοιαζόταν για την ζωή της εποχής του, έκανε τα πάντα για να μην
υποφέρουν οι άνθρωποι.
Ο Τολστόι όταν ήταν νέος πήρε μέρος στο πόλεμο της Κριμαίας ως αξιωματικός
πυροβολικού και κατάφερε να διακριθεί. Από τον πόλεμο επηρεάστηκε στο σύγγραμμά του «Διηγήματα της
Σεβαστούπολης» όπου φαίνετε ο αποτροπιασμός του για τον πόλεμο. Κατά την
δεκαετία του 1850 εγκαταστάθηκε στην Γιάσναγια Πολιάνα έχοντας πριν ταξιδεύσει
στην Ευρώπη.
Ορισμένα από τα έργα του συγγραφέα…
·
Οι Κοζάκοι (1863)
·
Πόλεμος και
Ειρήνη (1864-1869)
·
Άννα Καρένινα (1873-1877)
·
Ανάσταση (1899)
·
Τα διηγήματα της Σεβαστούπολης
(1855)
·
Οικογενειακή ευτυχία
(γνωστό και με τον τίτλο Κάτια) (1859)
·
Ο θάνατος του Ιβάν
Ίλιτς (1886)
·
Η Σονάτα του Κροϊτσερ
(1889)
Η πλοκή…
Το βιβλίο που διάβασα αναφέρεται στην περίοδο των
Ναπολεόντειων Πολέμων με την Ρώσικη Αυτοκρατορία από το 1805 μέχρι το 1815 μέσα
από τη ματιά διαφόρων αριστοκρατικών οικογενειών τις εποχής. Συγκεκριμένα τις
οικογένειες των Ροστόβ, Μπαλκόνσκη και
Μπεζουχόβ, με διαφόρους άλλους χαρακτήρες να εμπλέκονται αργότερα. Κεντρικοί
πρωταγωνιστές είναι ο Αντρέι Μπαλκόνσκη η αδερφή του Μαρία, ο Πιέρ Μπεζούχοβ
αδελφικός φίλος του Αντρέι και οι Νικολάι και Νατάσα Ροστόβ.
Η Ιστορία αρχίζει τον Ιούλιο του 1805 σε μία
αριστοκρατική χοροεσπερίδα στην οποία γνωρίζουμε τους χαρακτήρες του Αντρέι που
βρίσκεται στον χορό με την γυναίκα του Λίζα η οποία είναι έγκυος. Στον ίδιο
χορό βρίσκεται και ο Πιέρ ο οποίος πριν ένα μήνα επέστρεψε από το Παρίσι όπου σπούδαζε και
είχε σταλεί από τον μη νόμιμο πατέρα του κόμη Μπεζουχόβ που πλέον είναι γέρος
και πολύ άρρωστος. Ο Πιέρ, όμως, καινούριος όπως είναι στην αριστοκρατία τις
Πετρούπολης βρίσκεται πρώτη φορά σε χορό και οι γύρω του τον θεωρούν κάπως
περίεργο, αν και είναι ιδιαίτερα αγαθός και καλός χαρακτήρας. Σε αυτόν τον χορό
ξαναβλέπει μετά από πολύ καιρό τον παλιό του φίλο Αντρέι, ο οποίος μετά το
τέλος του χορού παίρνει τον Πιέρ σπίτι του για να μιλήσουν. Εκεί ο Αντρέι λέει
πως θα πάει στο στρατό σε βαθμό ανθυπασπιστή για να πολεμήσει τον γαλλικό
στρατό του Ναπολέοντα. Ο Πιέρ προσπαθεί να τον μεταπείσει χωρίς αποτέλεσμα, αφού
ο πρώτος έχει βαρεθεί την ζωή του στην Πετρούπολη.
Αργότερα, συναντούμε την οικογένεια Ροστόβ, η οποία
οργανώνει μία χοροεσπερίδα στην οποία πάει και ο Πιέρ. Εκεί υπάρχει μια
ευχάριστη ατμόσφαιρα, αφού τα παιδιά τον Ροστόβ είναι ερωτευμένα: η Νατάσα
έδωσε όρκους πως σε τέσσερα χρόνια θα παντρευτεί τον Μπαρίς, ένα δεκαεξάχρονο
αγόρι, ενώ αυτή είναι δώδεκα. Ο Νικολάι είναι ερωτευμένος με την Σόνια,
υιοθετημένη κόρη τον Ροστόβ .Όμως, ο Νικολάι αποφασίζει να υπηρετήσει και αυτός
στον πόλεμο με τους ουσάρους, δηλαδή το ιππικό.
Στη συνέχεια, μεταφερόμαστε στο αυστριακό μέτωπο: Οι Γάλλοι
έχουν καταλάβει την Βιέννη και έχουν απομείνει 35.000 ρώσοι στρατιώτες ανάμεσα σ
αυτούς, οι Αντρέι και Νικολάι. Ο Νικολάι έχει κάνει έναν καινούριο κολλητό
φίλο, τον Ντενίσοβ -επίσης ουσάρος. Οι Ρώσοι είναι εξαντλημένοι και υποχωρούν ώσπου
συναντούν τους Ρώσους στρατιώτες που έρχονται από την Ρωσία με τις τριπλάσιες
γαλλικές δυνάμεις να τους κυνηγούν. Ο Ναπολέων διαβαίνει τον ποταμό Νιέμεν και
τον Ιούνιο του 1812 εισβάλλει στη Ρωσία. Με 400.000 χιλιάδες άντρες πορεύεται
μέσα από τις αχανείς εκτάσεις της ρωσικής στέπας προς τη Μόσχα. Πορεύεται μέσα
από τις πόλεις Βίλνα, Σμολένσκ την ίδια στιγμή που ο ρωσικός στρατός υποχωρεί
και οι κάτοικοι των ρωσικών επαρχιών εγκαταλείπουν τα σπίτια τους έντρομοι στο
άκουσμα της διέλευσης των Γάλλων εισβολέων, πολλοί από τους οποίους καταστρέφουν
τη σοδειά τους για να μην έχουν να ανεφοδιαστούν οι Γάλλοι. Στη συνέχεια
περιγράφονται οι λίγες μάχες που δόθηκαν μεταξύ των δυο στρατιών (μάχες Σμολένσκ,
Σεβαντινό και Μπαραντινό).
Ακολουθεί η αναγκαστική εγκατάλειψη της Μόσχας από τους
κατοίκους της –κατόπιν διαταγής αρχιστρατήγου Κουτούζοφ- η κατάληψη της από τους
Γάλλους, η λεηλάτηση του πλούτου της από το στρατό κατοχής, η πυρπόληση της που
ξεκίνησε από τα ξύλινα σπίτια της, η αδυναμία κι απελπισία του Ναπολέοντα να
επιβληθεί σε μια άδεια πόλη και σ’ έναν απόντα στρατό κι εχθρό που στοίχειωνε
τις νύχτες του και τελικά η αποχώρηση του από τη Μόσχα στις αρχές Οκτωβρίου,
δηλαδή ένα μήνα περίπου μετά την κατάληψη της. Στη συνέχεια περιγράφεται η
περίφημη «πλάγια πορεία» που εφάρμοσε ο Κουτούζοφ για να αποφύγει τον
Ναπολέοντα, όταν έφευγε από τη Μόσχα, τον ερχομό του ρωσικού χειμώνα: την
αποτελείωσε από την πείνα και το κρύο! Η εκστρατεία στη Ρωσία αποτέλεσε την
αρχή του τέλους για τον ανίκητο επί 15 χρόνια Ναπολέοντα.
Η κριτική μου…
Το βιβλίο αυτό είναι ένα παγκοσμίως αναγνωρισμένο
λογοτεχνικό αριστούργημα, ιστορικό μυθιστόρημα, καθώς περιγράφει τα ιστορικά
γεγονότα και πρόσωπα εκείνης της εποχής. Αποτυπώνει την κοινωνία της Ρωσίας και
επιτυχημένα θέτει πολλά φιλοσοφικά προβλήματα όπως το αίτημα της ελευθερίας των
σκλάβων, η συναίσθηση της δύναμης των λαών (και όχι των ηγετών), τις σκέψεις
του περί Ιστορίας, για τα οποία ο Τολστόι κατακρίθηκε έντονα από τους διανοουμένους
τις εποχής του εξαιτίας του ριζοσπαστικών του θεωρήσεων. Πρόκειται για ένα
μυθιστόρημα με αντιπολεμικό μήνυμα, καθώς μέσα από τις αποτροπιαστικές εικόνες
του πολέμου, από τα έντονα συναισθήματα που βιώνει ο αναγνώστης, αναδύεται η
αξία της ειρήνης. Αυτό είναι από τα πιο ενδιαφέροντα σημεία του βιβλίου. Βέβαια,
ορισμένες φορές, ευτυχώς λίγες, η αφήγηση μου φάνηκε κάπως ανιαρή: η πλοκή κυλούσε
με αργούς ρυθμούς, όταν ασχολούνταν με τα ερωτικά τον πρωταγωνιστών.
Το βιβλίο ήταν εξαιρετικό, μου άρεσε πολύ και σας προτείνω
ανεπιφύλακτα να το διαβάσετε.
Βιβλιογραφία
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου