“Ούτε το όνομα μου”

 Thea Halo
εκδόσεις Γκοβόστη, 2001
(Κριτική της μαθήτριας Γιάννου Γαρυφαλλιάς)

Η Σανό σε ηλικία 89 ετών και η Thea

Λίγα λόγια για την συγγραφέα…

Η  Thea Halo είναι συγγραφέας και δημοσιογράφος που έχει βραβευτεί για τα ποιήματα και τα δοκίμια της. Γεννήθηκε το 1941 στην Νέα Υόρκη και ήταν το 8^ο παιδί της οικογένειας, η μητέρα της ονομαζόταν Σανό και ο πατέρας της Αβραάμ, είναι μισή Ελληνίδα –Πόντια- από τη μεριά της μητέρας της και μισή Ασσύρια από τον πατέρα της. Ξεκίνησε γράφοντας ποιήματα και δοκίμια το 1992 και το 2000 δημοσίευσε το βιβλίο «Ούτε το όνομα μου» ( Not even my name).

Η  πλοκή…

Η Thea Halo αφηγείται την αλησμόνητη ιστορία της μητέρας της, Σανό. Εβδομήντα χρόνια μετά τον εκπατρισμό της η Σανό και η κόρη της, Thea επιστρέφουν στην Τουρκία σε μία προσπάθεια αναζήτησης του χωριού και του πατρικού της.

Στο βιβλίο η Σάνο (πραγματικό όνομα Eυθυμία Βαρυτιμιάδου), Ελληνίδα Πόντια που γεννήθηκε σε ένα μικρό χωριό, το Αϊοντόν (Άγιος Αντώνιος σύμφωνα με τη διάλεκτο της πατρίδας της), κοντά στη Μαύρη θάλασσα, αναπολεί τη ζωής της στα βουνά του Πόντου.

Η οικογένεια της εκδιώχθηκε από το χωριό τους . Η ίδια ήταν ένα από τα χιλιάδες παιδιά που χάθηκαν κατά τη διάρκεια της Γενοκτονίας των Ελλήνων της Ανατολής κατά τις πορείες θανάτους που οργάνωσαν οι κεμαλικοί κατά τη δεύτερη φάση της Γενοκτονίας. Επιβίωσε από την πορεία του θανάτου που αφάνισε την οικογένεια της σε ηλικία μόλις δέκα ετών! Βρέθηκε στο Κουρδιστάν όπου φιλοξενήθηκε στο χωριό Ταλράζ από την οικογένεια μια γυναίκας, η οποία ονομάζονταν Ρουθ. Βέβαια, η «φιλοξενία» αυτή απαιτούσε από τη μικρή Σάνο να εργάζεται για την οικογένεια ως δούλα. Κατά τη διάρκεια αυτής της «φιλοξενίας» πέρασε εφιαλτικές στιγμές από τη γυναίκα αυτή, ώσπου δραπέτευσε και κατευθύνθηκε προς την πόλη Ντιγιαρμπακίρ. Στην πόλη αυτή αναζήτησε φιλοξενία από μία γνωστή της, την οποία είχε γνωρίσει κατά τη διάρκεια παραμονής της στην οικία της Ρούθ. Η γυναίκα όμως αυτή αδυνατούσε να τη κρατήσει, καθώς δυσκολευόταν να την συντηρήσει και έτσι, η μικρή Σάνο βρήκε και πάλι δουλειά στο σπίτι της οικογένειας της Ζόχρας. Η οικογένεια αυτή της φέρθηκε με πολλή αγάπη και τη φρόντιζε.

Δυστυχώς, τον καιρό που έμεινε μαζί τους έζησε τον διωγμό για δεύτερη φορά, αυτή τη φορά τη κυνηγούσαν λόγω της θρησκείας της. Εγκαταστάθηκαν τελικά στο Λίβανο, στη πόλη Χαλέπι. Στην πόλη αυτή παντρεύτηκε σε ηλικία μόλις δεκαπέντε ετών τον Αβραάμ, ο οποίος τότε ήταν σαρανταπέντε! Μετά το γάμο της, μετανάστευσε στην Αμερική μαζί με τον άντρα της, όπου τους περίμενε ο γιος του Αβραάμ από το πρώτο του γάμο, ο Φοράζ. Στην Αμερική παρέμεινε και για όλη την υπόλοιπη ζωή της. Εκεί κατάφεραν με μεγάλη δυσκολία να τα καταφέρουν με τα δέκα παιδιά που απέκτησαν. Ο Αβραάμ πέθανε σε ηλικία ενενήντα τεσσάρων ετών.

Λίγο καιρό μετά το θάνατο του Αβραάμ, η Σάνο ένιωσε για άλλη μια φορά την απώλεια της γης της, καθώς σύμφωνα με δικαστική απόφαση του δήμου του Σπότγουντ απαλλοτριώθηκε το εξοχικό τους σπίτι, το οποίο ο Αβραάμ είχε κτίσει με τα χέρια του, όπου έζησε τα τελευταία χρόνια της ζωής του. Αυτή ήταν και η μοναδική γη που τους ανήκε.

Αρκετά χρόνια αργότερα η όγδοη κόρη της Σάνο η Θέα χάρισε στη μητέρα της ένα ταξίδι στη Τουρκία. Είχαν ως σκοπό την εύρεση του χωριού της και του πατρικού της σπιτιού. Το ταξίδι στέφθηκε με επιτυχία ως έναν βαθμό, καθώς βρήκαν το χωριό και την τοποθεσία στην οποία ήταν κτισμένο το σπίτι της, το οποίο πλέον δεν υπήρχε , όπως επίσης, ούτε  το χωριό κατοικούνταν · το μόνο που είχε απομείνει ήταν τα ερείπιά του , ένδειξη πως κάποτε ζούσαν άνθρωποι εκεί…

Οι εντυπώσεις μου…

Είναι ένα βιβλίο από το οποίο ξεχειλίζουν αναμνήσεις και εικόνες. Οι εικόνες αυτές μου δημιούργησαν  έντονα συναισθήματα, νοσταλγία, θλίψη έως και φρίκη! Οι περιγραφές της είναι τόσο γλαφυρές και παραστατικές, που σε συγκινούν πραγματικά. Νομίζω ότι το βιβλίο της αποτελεί μια αξιόπιστη ιστορική πηγή, τεκμηριωμένη με βιβλιογραφικές παραπομπές και σημειώσεις, με πηγές και αριθμούς καθώς περιγράφει το διωγμό που υπέστη η οικογένεια της μητέρας της, τις ωμότητες των Τούρκων. Έτσι, φωτίζει τα ιστορικά γεγονότα της περιόδου εκείνης βοηθώντας τους αναγνώστες να κατανοήσουν τη σημασία της μαρτυρίας και το ιστορικό πλαίσιο της εποχής σε συνδυασμό με την προσωπική εμπειρία. Η απλότητα του λόγου, η ζωντάνια των διαλόγων και της περιγραφής θέλγουν τον αναγνώστη.

Πιστεύω ότι το πιο συγκλονιστικό είναι το γεγονός ότι πρόκειται για πραγματική ιστορία: η ιστορία της Σάνο είναι η απόδειξη της ανθρώπινης δύναμης. Μεγάλη εντύπωση μου προκάλεσε ο τρόπος με τον οποίο παντρεύτηκε (λόγω της άγνοιας που είχε η ίδια η κοπέλα πάνω στο θέμα). Περίμενα διαφορετικό τέλος για την ιστορία της αλλά αυτό που κατανόησα στο τέλος είναι ότι στη ζωή δεν υπάρχει το happy end και είναι λάθος να το απαιτούμε!

Το βιβλίο το προτείνω ανεπιφύλακτα σε όλους όσοι ενδιαφέρονται να γνωρίσουν την ιστορία από τους ίδιους τους πρωταγωνιστές της. Πιστεύω ότι μπορεί να συνεπάρει τον καθένα το πάθος και ο ζήλος της νεαρής αυτής κοπέλας  που όχι μόνο κατάφερε να επιβιώσει, αλλά πέτυχε στη ζωή της δημιουργώντας τη δική της οικογένεια.

~ Το βιβλίο αυτό κέρδισε το  βραβείο AHEPA

Μετά τη δημοσιοποίηση του βιβλίου η Ευθυμία τιμήθηκε από την Ελλάδα και επισκέφτηκε την Ελληνική βουλή το 2002 σε ηλικία εκατό ετών. 

Βιβλιογραφία

• Σε μια αναζήτηση της ταυτότητας
• Η γωνιά του βιβλίου

Η  Thea Halo επίσης έδωσε συνέντευξη στο ελληνικό κοινό. 

Στο τέλος του βιβλίου, υπάρχει αυθεντικό φωτογραφικό υλικό από τη ζωή της Σάνο. 

Η Σανό και ο Αβραάμ την ημέρα του γάμου τους,24 Μαρτίου 1925.

Η Σανό και η Thea (στον καθρέπτη) στο Σπότσγουντ στο Νιού Τζέρσυ.