“Η
ΑΝΑΤΡΟΠΗ”
ΝΙΚΟΣ
ΘΕΜΕΛΗΣ
εκδόσεις Κέδρος, 2000
εκδόσεις Κέδρος, 2000
(Κριτική
της μαθήτριας Πετρογέγα Βασιλικής)
(Το βιογραφικό σημείωμα του συγγραφέα
έχει προηγηθεί σε άλλη ανάρτηση.)
Λίγα λόγια για το βιβλίο …
Η «Ανατροπή» αποτελεί το δεύτερο
βιβλίο της τριλογίας του Νίκου Θέμελη (προηγήθηκε η «Αναζήτηση» και η «Αναλαμπή»
ολοκληρώνει την τριλογία).
Στο
μυθιστόρημα «Η ανατροπή», ο Νίκος Θέμελης αφηγείται την πορεία της ελληνικής
αστικής τάξης στα Βαλκάνια και στη Ν. Ρωσία στις αρχές του 20ού αιώνα, που
είναι μια εποχή μεγάλων ανατροπών στον ευρωπαϊκό χώρο, οι οποίες επηρεάζουν και
τη ζωή των Ελλήνων εκεί.
Η υπάρχουσα
καθεστηκυία τάξη (πολιτική, οικονομική, κοινωνική, πολιτιστική) αλλάζει ριζικά
και διαμορφώνεται μια νέα πραγματικότητα, η οποία αποτυπώθηκε στον καινούριο
πολιτικό χάρτη της Ευρώπης των εθνικών κρατών και στον αστικό εκσυγχρονισμό των
κοινωνιών της. Ουσιαστικά πρόκειται για την εποχή που αρχίζει με τη Βιομηχανική
επανάσταση και τελειώνει με το τέλος του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου και της
Ρωσικής Επανάστασης (1875-1918).
Οι νέες αξίες της ελευθερίας και της ισότητας οδηγούν
σε απελευθερωτικά κινήματα εθνικά και ταξικά με αποτέλεσμα την ανατροπή της
ισχύουσας πολιτικής κατάστασης. Επίσης, διαμορφώνεται μια νέα
ιδεολογική πραγματικότητα, καθώς ανατρέπονται αναχρονιστικές
αντιλήψεις (π.χ. για τη θέση της γυναίκας - αγώνας των γυναικών για φεμινισμό),
οι παραδοσιακές σχέσεις του ανδρόγυνου (νέες σχέσεις ισότητας), παραδοσιακά
καλλιτεχνικά ρεύματα, όπως του ρομαντισμού και κλασικισμού που δίνουν τώρα τη
θέση τους στις μοντέρνες τεχνοτροπίες. Αλλάζει ο τρόπος ζωής των
ανθρώπων με την
ανάπτυξη της τεχνολογίας: ο σιδηρόδρομος, τα ατμόπλοια, ο τηλέγραφος δίνουν νέα
πνοή στις μεταφορές, στην επικοινωνία και στο εμπόριο! Η ανακάλυψη του
ηλεκτρισμού παρέχει νέα πηγή ενέργειας για τα εργοστάσια και τα μέσα μεταφοράς
και κατασκευάζονται τα πρώτα ηλεκτροκίνητα τραμ και το μετρό.
Σε
έναν τέτοιο κόσμο η Ελένη ,η ηρωίδα του μυθιστορήματος, γράφει τη δική της ιστορία
στην οποία η ίδια αποφασίζει για τη ζωή της και επιχειρεί να θεσπίσει νέες
αξίες.
Ο τίτλος του
μυθιστορήματος ταιριάζει απόλυτα με το κοινωνικό, οικονομικό και πολιτικό
γίγνεσθαι της εποχής : ανατροπές πολλές, άλλες μικρότερες, άλλες μεγαλύτερες,
οι οποίες ξεκίνησαν απ’ τις ανακαλύψεις της τεχνολογίας και τις νεωτερικές
ιδέες του Διαφωτισμού κι αργότερα του σοσιαλισμού και της μοντέρνας τέχνης.
Η
κριτική μου…
Η
«Ανατροπή» αποτελεί ένα πολύ καλογραμμένο βιβλίο με εξαιρετικό χειρισμό της
ελληνικής γλώσσας από τον Θέμελη, γεγονός που μαρτυρά την εξαιρετική του
μόρφωση και το συγγραφικό του ταλέντο.
Ένα
βιβλίο γεμάτο εικόνες, ήθη και έθιμα (δηλωτικά της νοοτροπίας των κατοίκων) και
ιστορικά γεγονότα δοσμένα με ακρίβεια, που με ταξίδεψαν παράλληλα με τους ήρωες
και με αγωνία παρακολουθούσα την εξέλιξη της πορείας της ζωής τους.
Πιο
πολύ με σαγήνεψε ο χαρακτήρας της Ελένης, που αρνείται να ζήσει σύμφωνα με τις κοινωνικές
συμβάσεις της εποχής, σπάζοντας τα δεσμά των προκαταλήψεων και των στερεοτύπων,
διεκδικώντας το δικαίωμα να αποφασίζει η ίδια για τη ζωή της. Προσπαθεί να
ισορροπήσει ανάμεσα στους ποικίλους ρόλους της, συνδυάζοντας την οικογενειακή
γαλήνη με την κοινωνική παρουσία και προσφορά. Ανάμεσα στο ανδρόγυνο δεν ισχύει
ο νόμος του άντρα-αφέντη, αλλά διαμορφώνεται ένα οικογενειακό κλίμα, που δεν
βασίζεται στην τυφλή υπακοή αλλά στην ισότητα, στο σεβασμό της γνώμης του
άλλου, στην αμοιβαία κατανόηση και στην αληθινή συντροφικότητα. Εξίσου
συγκλονιστικό είναι και το σημείο, όπου η Ελένη περιγράφει την αγάπη της για
τον Θωμά.
Ωστόσο,
κάπως κουραστική μου φάνηκε η εισαγωγή του βιβλίου καθώς και μερικές περιγραφές,
που ήταν αρκετά εκτενείς. Ενώ γεμάτη αγωνία πρόσμενα τη συνέχεια της ιστορίας
και μια νέα ανατροπή να συμβεί, οι λεπτομερείς περιγραφές αποτελούσαν τροχοπέδη
στην εξέλιξή της.
Κρίνοντας
συνολικά το βιβλίο, θα έλεγα ότι πρόκειται για ένα αξιόλογο μυθιστόρημα που
αξίζει να το διαβάσει κανείς!
Βιβλιογραφία
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου